قیر محلول چیست: مزایا + کاربرد انواع قیر کات بک
قیرِ محلول یا قیر کات بک یکی از انواع قیر صنعتی است که اکثر در ساخت، تعمیر و نگهداری جاده‌ها کاربرد دارد. از انواع قیر محلول می توان به قیر کات بک زودگذار، دیر گذر و قیر محلول mc یا کند گیر اشاره نمود. همراه ما باشید تا در ادامه این مطلب به تعریف قیر کات بک، نحوه تولید و موارد استفاده از آن بیشتر توضیح دهیم.
معرفی قیر محلول
نام قیر محلول به انگلیسی Cut Back Bitumen است. بنابراین، این نوع قیر با نام رایج دیگرش یعنی قیر کات بک هم شناخته می‌شود. عموما جاده‌سازان و اعمال کنندگان قیر بسیاری از قیرها را قبل از استفاده حرارت می‌دهند و بعد آنها را اعمال می‌کنند. اما گاهی اوقات، آنها به قیرهایی نیاز دارند که احتیاج به حرارت دادن زیادی نداشته باشند. در نتیجه، آنها از قیر کات بک که ویسکوزیته کمی دارد، استفاده می‌کنند. در اصل، مزیت اصلی این قیر همین است که بیشتر محصولات آن پیش از اعمال نیاز به حرارت دادن ندارند. برای همین، اغلب از این قیر در مناطق سردسیر استفاده می‌شود.
فرآیند تولید قیر محلول
برای ساختن قیر کات بک، سازندگان آن باید از نوع قیری استفاده کنند. درجه نفوذ قیر معین است. معمولاً قیرهای مورد استفاده در قیر محلول درجه نفوذ 70/100، 160/220 و 250/330 دارند. در صورتی هم که میزان چسبندگی قیر زیاد باشد، سازندگان قیرهای محلول باید برای ترکیب کردن قیر با حلال آن را کمی حرارت دهند. این حلال‌ها محصولات نفتی مثل نفت خام، نفتا، نفت سفید یا دیزل هستند. اصولاً نقش حلال‌ها در قیر کات بک محلول، رقیق کردن قیر است که به آن اجازه می‌دهد که در دمای کم اعمال شوند. بنابراین، ساخت قیرِ محلول در دو مرحله کلی انجام می شود:
1. آماده کردن مواد ساخت قیر محلول
پیش از هر چیزی، متخصصان باید مواد ساخت قیر کات بک را آماده و نسبت آنها را تعیین کنند. حلال‌ها یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده قیر کات بک هستند و بسته به نوع محصول نسبت تشکیل‌دهنده آنها در قیر کات بک می‌تواند ۱۰ تا ۵۰ درصد باشد. معمولاً سه نوع حلال وجود دارند این نوع حلال‌ها حلال زودگیر، کندگیر و دیرگیر هستند. حلال زودگیر حاوی بنزین است. حلال تندگیر دارای نفت سفید و حلال دیرگیر حاوی روغن دیزل است. به طور کلی، سازندگان قیر کات بک حلال را با قیر ترکیب می‌کنند تا ویسکوزیته قیر را کاهش دهند. همچنین، بسته به نوع استفاده از قیر کات بک و منطقه‌ای که در آن اعمال می‌شود، نوع حلال استفاده شده در قیر کات بک هم متفاوت است.
2. ترکیب کردن قیر و حلال
پس از آماده‌سازی مواد سازنده قیر کات بک، تولید کنندگان با پمپ آنها را به دستگاه ترکیب انتقال می‌دهند. برای ترکیب قیر و حلال برخی از تاسیسات از آسیاب کلوییدی استفاده می‌کنند. دستگاه آسیاب کلوییدی می‌تواند به طور منسجم و سریع قطره‌های قیر را تجزیه و آنها را در حلال ترکیب کند. سپس، بعد از اینکه فرایند ترکیب حلال و قیر انجام شد، تولید کنندگان قیرِ محلول آن را در محفظه کمپرسور قرار می‌دهند تا سرد شود. در نهایت، قیر کات بک یا قیر محلول را انتقال می‌دهند یا آنها را برای بسته‌بندی ارسال می‌کنند.
مزایای استفاده از قیر کات بک
بهترین فایده استفاده از قیر کات بک، کاربردپذیری آن است. از آنجایی که قیرِ محلول زود تبخیر می‌شود، اکثر محصولات آن قبل از اعمال روی سطح جاده یا سطوح دیگر نیازی به حرارت دادن ندارند. همچنین، می‌توان از قیر محلول در دمای پایین و سردروی سطح جاده‌ها اعمال کرد، در صورتی که برای خیلی از قیرها لازم است که قیر حرارت داده شود. علاوه بر این، وقتی که قیرهای محلول روی سطح جاده اعمال می‌شوند، دیر شکسته می‌شوند و نسبت به شرایط آب و هوایی مختلف مقاوم هستند.
انواع قیر محلول
در بخش قبلی توضیح دادیم که نوع حلال‌های استفاده شده در ساخت قیر کات بک متفاوت و از سه نوع زودگیر، کندگیر و دیرگیر هستند. در نتیجه، استفاده آنها در قیر مخلوط یا محلول باعث می‌شود که نوع قیر کات بک متفاوت باشد. بنابراین، بسته به نرخ تبخیر حلال یا خشک شدن قیرِ محلول، قیر های محلول در سه دسته کلی زودگیر، کند گیر و دیر گیر قرار می‌گیرند که در ادامه درباره این مطلب ایران ای ترید توضیح خواهیم داد.
انواع قیر محلول: 1. قیر محلول زودگیر
همانطور که از نامگذاری قیر کات بک زود گیر مشخص است، قیر کات بک زودگیر بعد از اعمال بر روی سطوح زود خشک می‌شود. دلیل اصلی آن هم این است که سرعت تبخیر حلال‌هایی که در ساخت آن استفاده می‌شود، زیاد است. در حقیقت، سرعت تبخیر حلال‌های مورد استفاده در ساخت قیر کات بک زود گیر ۰.۳ برابر بیشتر از نرخ تبخیر استون است. بنابراین، بعد از اعمال، قیر کات بک زودگیر سریع روی سطح خشک می‌شود. همچنین، نام دیگر قیر کات بک زود گیر قیر محلول RC است و درجه‌بندی‌های متفاوت دارد.
انواع قیر محلول: 2. قیر mc
قیر محلول mc قیر محلول کند گیر است که برای ساخت آن از حلال‌هایی استفاده می‌شود که تبخیرپذیری یا فراریت در حد متوسط دارند. معمولا نرخ تبخیر حلال قیرِ محلول کندگیر از بین 0.3 تا 0.8 برابر سرعت تبخیر استون متفاوت است. از این رو، بیشتر سازندگان قیر کات بک کند گیر از نفت سفید برای تولید این قیر استفاده می‌کنند. نکته مهمی که در مورد این نوع قیر کات بک یا قیر محلول وجود دارد این است که این قیر با اعمال بر روی ترکیب‌های آسفالت سنگدانه‌ای خیلی تبخیر نمی‌شود. برای همین، بیشتر سازندگان جاده سعی می‌کنند که از آن به عنوان چسباننده آسفالت استفاده کنند.
انواع قیر محلول: 3. قیر محلول دیرگیر
زمان تبخیر قیر کات بک دیرگیر از زمان تبخیر دو قیر کات بک زودگیر آهسته‌تر است. در نتیجه، برای ساخت قیر کات بک دیرگیر از حلال‌هایی استفاده می‌کنند که سرعت تبخیرشان ۰.۸ برابر از سرعت تبخیر استون کندتر باشد. بنابراین، اکثراٌ حلال‌هایی مثل گازولین یا روغن سوخت را برای ساخت قیر محلول کند گیر بکار می‌گیرند.
کاربرد قیر محلول یا کات بک
بیشتر اوقات اکثر کاربردهای قیر کات بک برای ساخت، تعمیر و نگهداری جاده‌ها هستند. البته در نظر داشته باشید که سازندگان جاده‌ها از روش‌های مختلفی برای اعمال قیر محلول استفاده می‌کنند که در ادامه در مورد برخی از آنها توضیح خواهیم داد.
1. آسفالت سرد
جاده سازان بیشتر آسفالت سرد را در دمای محیطی می‌سازند و برای ساخت آن از ترکیبی از مصالح دانه‌بندی و قیر مایع استفاده می‌کنند.
2. اندود نفوذی
اندود نفوذی یا پریمکت لایه‌ای است که بر روی لایه اصلی جاده اعمال می‌شود. سازندگان اندود نفوذی می‌توانند از هر سه نوع قیرِ محلول زودگیر، کند گیر و دیرگیر برای ساخت آن استفاده کنند.
3. روکاری پرایم
در صورتی که دمای محیطی برای اعمال قیر کات بک خیلی کم باشد یا رفت و آمد ماشین‌ها سطح آسفالت را به هم بریزد، معمولاً سازندگان جاده از پرایمر قیر محلول برای اسپری کردن روی آسفالت استفاده می‌کنند.
4. روکش سطحی
در صورتی که مهندسان جاده‌سازی بخواهند که دو لایه آسفالت را به هم پیوند دهند، از روش روکش سطحی استفاده می‌کنند. در این روش، لایه آسفالت پایه معمولاً ترکیبی از قیر نفوذی یا قیر ویسکوزیته با مصالح دانه‌بندی است. لایه سطحی هم قیر روکش جاده است و از قیر امولسیون یا قیرِ محلول کند گیر استفاده می کنند.
5. آب بندی اسپری
گاهی اوقات جاده آسیب دیده اما رفت و آمد ماشین‌ها روی آن متوسط یا کم است. در این موارد، اعمال کردن لایه جدید آسفالت ضروری نیست و در واقع، انتخاب گران قیمتی است. در نتیجه، یک راه ارزان‌تر برای این کار آب‌بندی و پر کردن ترک‌ها با روش اسپری کردن است. در این روش، تعمیرکاران لایه نازکی از قیر کات بک را روی سطح جاده اسپری می‌کنند. سپس، این لایه قیر کات بک سطح جاده را ضد آب می‌کند.
6. روکش لوله‌ها
بعضی اوقات، قیر کات بک استفاده‌های دیگری هم در صنایع دیگر مثل لوله‌سازی دارد. یکی از این کاربردها روکش لوله‌های گاز و نفت است. از آنجایی که لوله‌های گاز و نفت باید در برابر فرسودگی و گرد و غبار مقاوم باشند، سازندگان آنها بر روی این لوله‌ها قیر و نوار فایبرگلاس اعمال می‌کنند. در این روش، آنها ابتدا لایه‌ای از قیرِ محلول را روی لوله می‌ریزند. سپس، آنها لایه‌ای از نوار فایبرگلاس را روی لایه قیر قرار می‌دهند.
عوامل موثر بر قیمت قیر محلول
قیمت قیر کات بک به چند عامل مختلف بستگی دارد. یکی از مهمترین عوامل تعیین قیمت قیرِ محلول در بورس و قیمت روز قیرِ محلول عرضه و تقاضا برای آن است. برای مثال، کشوری را فرض کنید که سردسیر است و صنعت جاده‌سازی آن نیاز به میزان زیادی قیر کات بک دارد. اما در صورتی که میزان عرضه با میزان تقاضای قیر کات بک نابرابر باشد، لیست قیمت قیر محلول و امولسیون هم برای آن کشور هم افزایش پیدا می‌کند.
1. هزینه اجزای سازنده و فرآیند تولید
قیمت اجزای سازنده قیر کات بک هم مسلماً تاثیر زیادی بر روی قیمت کلی آن دارند. همانطور که می‌دانید، قیمت نفت مدام در حال نوسان است. بنابراین، در دوره‌های زمانی که قیمت نفت زیاد است، مطمئن باشید که قیمت پرایمر قیرِ محلول هم زیاد می‌شود، چون نفت یکی که از عوامل اصلی ساخت قیر است. البته، نباید هزینه‌های فرایند و پردازش ساخت قیر کات بک را هم نادیده بگیرید. این هزینه‌ها برای هر شرکتی که این قیرها را می‌سازد، متفاوت است و فروش قیر محلول را بالا و زیاد می‌کند.
2.تعرفه‌های دولتی
یک عامل مهم دیگر هم قوانین و سیاست‌های داخلی دولت‌ها در مورد محصولات نفتی و قیر است. مسلماً همه دولت‌ها مالیات‌ها و تعرفه‌های گمرکی خود را بر روی قیر اعمال می‌کنند که این مسئله قیمت خرید قیر کات بک را کم یا زیاد می‌کند.
برچسب: قیر محلول،
